Wat is tandsteen?
De fase voorafgaand aan tandsteen op je gebit is de welbekende tandplak, ook wel geschreven als plaque of tandplaque. Dit is een dun laagje over je tanden, dat wordt gevormd door koolhydraten uit voedselresten, speeksel en bacteriën. Dat klinkt niet zo heel fris en is uiteindelijk de reden dat je je tanden twee keer per dag moet poetsen. Tandplak hoopt zich vooral op waar tanden en kiezen grenzen aan het tandvlees. Ook in de interdentale ruimten, de kleine plekjes tussen tanden en kiezen in, kan tandplak zich verstoppen.
Tandsteen zo veel mogelijk voorkomen
Zoals gezegd komt tandsteen voort uit tandplak. Terwijl tandsteen in principe mechanisch afgebikt moet worden kun je de zachtere fase, tandplak, zonder geweld van je tanden af poetsen.
Tandenpoetsen
Tandplak verwijderen doe je door twee maal per dag je tanden gedurende 2 minuten te borstelen. Een elektrische of sonische tandenborstel is daarvoor effectiever dan de traditionele handtandenborstel.
Het is daarbij belangrijk dat de rand tussen tanden en tandvlees goed gereinigd wordt, evenals de interdentale ruimten. Dit doe je met flosdraad voor de allerkleinste ruimten tussen je tanden. Tandenstokers, ragers of interdentale borsteltjes kun je gebruiken voor de iets grotere ruimten. Waar je voorkeur naar uitgaat is deels afhankelijk van de vorm van je gebit, bijvoorbeeld of je tanden erg dicht tegen elkaar aanstaan, en persoonlijke voorkeuren.
Vanzelfsprekend gebruik je ook een goede tandpasta, die je gebit effectief reinigt zonder het natuurlijke evenwicht van je mondflora om zeep te helpen. Bijvoorbeeld een tandpasta op basis van een chloordioxide, zoals Oxyfresh en Oxyd8. Chloordioxide is een veilige manier om de schadelijke anaerobe bacteriën te bestrijden, zodat de vorming van tandplak wordt afgeremd. Een andere optie zijn tandpasta’s gebaseerd op kokosolie, een natuurlijk bacteriedodend middel. Voorbeelden zijn de verschillende tandpasta’s van Dr. Brite en UK Organics.
Aansluitend op het tandenpoetsen is het een goede gewoonte om je mond te spoelen met mondwater. Maar ook hiervoor geldt dat de ingrediënten je mondflora moeten ondersteunen en niet vernietigen. Van de eerder genoemde merken Oxyfresh, OXYD-8, Dr. Brite en UK Organics zijn mondspoelingen verkrijgbaar die daaraan voldoen.
Deze kwalitatief goede tandpasta’s en mondwater kun je vinden bij de mondzorgzaak.nl.
Plakverklikkers
Vooropgesteld dat je mondhygiëne in orde is, is tandplak niet zichtbaar op je tanden. Het is dan maar een dun wit laagje. Om zo nu en dan te controleren dat je de tandplak goed en volledig hebt verwijderd, kun je tandplakverklikkers gebruiken. Deze tabletjes kleuren tandplak fel blauw of paars, zodat je wel precies kunt zien waar er nog tandplak op je gebit zit. Je kunt die plekken dan voortaan extra aandacht geven.
De plakverklikkers van Mira-2-Ton en Mara Expert maken zelfs onderscheid tussen oude en nieuwe tandplak. Dat gebeurt door middel van twee verschillende kleuren.
Kauwgom met xylitol
Xylitol is een effectief wapen in de strijd tegen tandplak. Ondanks de frisse zoete smaak heeft xylitol niets met suiker te maken. De moleculaire structuur is totaal anders en de mondbacterie Streptococcus mutans kan xylitol niet zoals suiker verwerken tot de zuren die je gebit aantasten. Nog mooier is dat de bacterie zich onder invloed van xylitol zich niet kan hechten aan je tandglazuur.
De kauwgom van Moist-R, met xylitol gewonnen uit de bast van biologische berkenbomen, is een lekker fris tussendoortje waarmee je ook nog eens de vorming van tandplak en tandsteen tegengaat.
Met bovenstaande tips kun je je gebit optimaal verzorgen en zo veel mogelijk voorkomen dat je tandsteen krijgt. Maar hoe goed je je best doet, er zal altijd wel enige tandplak op je glazuur overblijven, dat zich op de lange duur gaat verharden tot tandsteen. Bijvoorbeeld aan de achterkant van de onderste voortanden, waarbij zich speekselklieren bevinden.
Gevolgen van tandsteen
Het vervelende van tandsteen is dat het het oppervlakte van je tandglazuur ruwer maakt. Terwijl de gladheid van het glazuur een bescherming is, is het ruwe tandsteen juist een ideale schuilplek voor bacteriën. Die kunnen zich samen met speeksel en voedselresten tot tandplak vormen, die zich ook weer tot tandsteen verhardt. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel.
Nog vervelender is dat tandsteen zich niet beperkt tot het zichtbare tandglazuur, maar dat het ook onder de rand van het tandvlees kan aangroeien. Wordt dit nooit verwijderd, dan kan dat leiden tot gingivitis (tandvleesontsteking) en tandbederf. Om dat te voorkomen moet tandsteen regelmatig van het gebit worden verwijderd.
Hoe kun je zelf tandsteen verwijderen?
De standaard is sinds jaar en dag dat je ieder half jaar voor controle naar de tandarts gaat en dat er, tijdens of na de controle, een gebitsreiniging plaats vindt. Dat is het mechanisch verwijderen van tandplak door de tandarts of mondhygiënist. Zij verwijderen je tandsteen met een tandartshaakje of een ultrasoon apparaat, afhankelijk van de hoeveelheid tandsteen die je hebt verzameld. Na afloop van de behandeling wordt het gebit gepolijst. Dat geeft een heerlijk fris gevoel en houdt de tanden langer vrij van tandplak.
Er zijn echter situaties denkbaar, zoals Evelien ons uitlegde, dat je het vanwege de kosten liever zelf zou willen doen. Ook zijn er mensen die hun tandsteen liever geen half jaar opsparen en de eerste sporen van tandsteen liever direct verwijderen. Zo kun je je tanden ook witter houden. Om die reden gaan er online nogal wat tips rond om je tandsteen te verwijderen met zuren als azijn en citroensap. Volgens ons is dat helemaal geen goed idee. Zuren zullen niet alleen het tandsteen poreus maken zodat je het kan verwijderen, maar ook het tandglazuur aantasten.
Met het juiste tandheelkundige gereedschap en een vaste hand is het zeker mogelijk om zelf tandsteen te verwijderen. Bedenk daarbij wel dat er ook tandsteen onder je tandvlees zit, de zogenaamde sub-gingivale tandsteen. Dit is niet alleen harder, maar ligt ook dieper. Daardoor is het risico groter dat je niet alleen het tandsteen verwijdert, maar ook je tandvlees beschadigt. Hiervoor ben je dus hoe dan ook aangewezen op de gebitsreiniging door een tandarts of mondhygiënist.
Tandartshaakjes
Een veel gebruikt instrument om zelf het zichtbare tandsteen van je glazuur te verwijderen is het tandartshaakje van Tonsilfresh. Eigenlijk is het een set van twee tandartshaakjes, zoals ook de tandarts ze gebruikt, en een een mondspiegeltje om te kunnen zien waar het tandsteen zit. De instrumentjes zijn traditioneel van roestvrij staal met verschillende uiteinden, scherpe punten en stompe uiteinden om te schrapen.
Om je tandsteen hiermee veilig te verwijderen heb je wel een vaste hand nodig, behoorlijk wat ervaring en geen neiging tot gevoelig of bloedend tandvlees.
Iets minder nauw luistert het met het Tandartshaakje en mondspiegel van Mara Expert.
Ook dit is een gereedschapsetje om tandsteen te verwijderen. Deze set is gemaakt van kunststof, wat minder risico op beschadigingen van het tandvlees oplevert.
Moist-R Whitening Sponge
Nog veiliger en zachter is de innovatieve Moist-R Whitening Sponge. Met alleen water kun je je gebit op een heel diep niveau reinigen. De nano tandenstift maakt gebruik van het enorme absorptievermogen van nano-deeltjes. In contact met water vormen de deeltjes zogenaamde nano-capillaire buisjes, die nog meer verontreiniging kunnen absorberen.
Als je de Moist-R Whitening Sponge om de 2 of 3 weken gebruikt wordt de tandplak, die je mist met je dagelijkse poetsbeurten, geabsorbeerd. Voor het verwijderen van verkleuringen en tandsteen zul je de stick vaker moeten gebruiken, maar uiteindelijk kan door deze nano technologie ook tandsteen van je tanden en kiezen verdwijnen.
Zelf elektrisch tandsteen verwijderen?
Tot slot antwoord op de vraag van Evelien, is het aan te raden om zelf je tandsteen te verwijderen met een elektrisch apparaat? Wij vinden van niet. We kunnen ons wel voorstellen dat je kosten wilt besparen en het voortaan zelf doen, maar kies dan voor één van de bovenstaande manieren.
Zelf aan de slag gaan met een elektrisch apparaat vergroot de kans op beschadigingen van je tandvlees en zelfs je tandglazuur. Je hebt niet de volledige controle en het volledige zicht op je gebit zoals je tandarts dat wel heeft. Zelfs het gebruik van een simpel roestvrij stalen tandartshaakje vereist al de nodige oefening en een vaste hand.