Wat is Lichen Planus
Lichen planus is een goedaardige aandoening, die niet besmettelijk of erfelijk is en op het gehele lichaam kan voorkomen. Op de huid vormt het kleine, jeukende plekjes die qua kleur variëren van rood tot violet. Dit betreft dan meestal de binnenkant van de polsen, onderarmen, nagels, enkels, de nek, stuitje en de geslachtsorganen.
Ook in de mondholte kan lichen planus voorkomen. Het ziet er dan uit als witte lijnen, die een marmerachtig effect geven op het oorspronkelijke roze-rood. Behalve het wangslijmvlies kunnen de tong, de slokdarm, de lippen en het tandvlees aangetast worden. Bij mensen die last hebben van lichen planus zijn niet altijd, maar wel vaak zowel de huid als de slijmvliezen aangetast.
Lichen planus komt bij ongeveer 1% van de wereldbevolking voor, vaker bij vrouwen dan bij mannen in een verhouding van 3:2. Qua leeftijd heeft de aandoening een voorkeur voor mensen tussen de 40 en 60 jaar. Het kan op jongere of oudere leeftijd voorkomen, maar bij kinderen is het zeer zeldzaam.
Waardoor wordt lichen planus veroorzaakt?
Over de feitelijke oorzaken van lichen planus is nog veel onbekend. Het is waarschijnlijk een auto-immuunziekte, waarbij het eigen afweersysteem bepaalde stoffen in de huid en de slijmvliezen aantast. Maar waarom het immuunsysteem op die manier reageert is niet bekend.
Als mogelijke oorzaken worden bepaalde geneesmiddelen genoemd, zoals antibiotica, plaspillen, hartmedicatie en cholesterolverlagers. Ook het amalgaam in gebitsvullingen zou een rol kunnen spelen, evenals virusinfecties als hepatitis B en C.
Lichen planus is meestal eenmalig, maar soms herhaalt het zich. In enkele gevallen zeer hardnekkig en dan krijgt de aandoening een chronisch karakter. Vooral in de mond kan het langdurig aanwezig aanwezig blijven. Bij orale lichen planus zijn er factoren die de kwaal kunnen verergeren, maar niet veroorzaken. Bijvoorbeeld roken, alcohol, stress, slechte mondhygiëne en scherpe gebitsdelen.
Wat zijn de klachten van orale lichen planus?
Het marmerachtige patroon van witte lijntjes op het wangslijmvlies of de witte vlekken op de tong of het tandvlees zijn nog wel het minste probleem.
Vervelender zijn de rode en gezwollen plekken, die pijnlijk kunnen zijn. Ook open wondjes, zweertjes en bloedingen van het mondslijmvlies komen veel voor. Hoewel dit niet exclusief is voor orale lichen planus, gaat het er vaak mee samen. De aandoening kan zich ook buiten de mondholte voortzetten. Naar buiten naar de lippen maar ook naar binnen, de slokdarm in.
Orale lichen planus maakt de mond gevoeliger voor pijn en branderigheid. Het nuttigen van gekruide en zure voedingsmiddelen kan daardoor een ware martelgang zijn. Andere veelvoorkomende complicaties zijn een droge mond en een metaalsmaak.
Hoe wordt orale lichen planus behandeld?
Als er sprake is van het kenmerkende marmerachtige patroon van witte lijntjes of als er ook lichen planus op de huid aanwezig is, kan de diagnose snel gesteld worden. Dat is niet altijd het geval, omdat bij ongeveer de helft van de orale lichen planus er geen huidafwijkingen zijn. In sommige gevallen moet een weefselbiopt van het slijmvlies worden afgenomen om de diagnose te kunnen stellen. Ook kunnen er aanvullend allergietesten worden gedaan of bloedonderzoek naar hepatitis.
Helaas is het zo dat een diagnose nog geen genezing betekent. Orale lichen planus is een hardnekkige aandoening, die vaak moeilijk onder controle te krijgen is met medicatie. De behandeling is vooral gericht op verlichting van de symptomen, vaak met ontstekingsremmende middelen.
Als eerste zal een dermatoloog een mondzalf voorschrijven met corticosteroïden, waar bij heftige pijn de pijnstiller lidocaïne aan toe wordt gevoegd. Een andere optie is zalf met calcineurine-remmers. Die zijn oorspronkelijk bedoeld voor de behandeling van constitutioneel eczeem, maar blijken ook te kunnen werken bij andere auto-immuunziekten van de huid.
Ook lichttherapie en vitamine A-preparaten worden wel ingezet, evenals homeopathische en niet-reguliere geneeswijzen.
Wat kun je zelf doen?
Allereerst kun je ervoor zorgen dat het slijmvlies zo min mogelijk wordt geprikkeld. Dus stoppen met roken, alcoholconsumptie, zure en voedingsmiddelen. Dit zal helpen om de ontstekingsreactie tot rust te laten komen. Bij langdurig orale lichen planus kan er een verhoogd risico op het ontwikkelen van mondkanker optreden. Dit geldt ook voor de slokdarm als die ook is aangedaan. Vanwege het verhoogde risico op kanker moet je veranderingen in de klachten altijd melden aan de behandelend arts.
Een goede mondhygiëne
Een goede mondhygiëne is voor iedereen belangrijk, maar nog eens extra voor de mensen die last hebben van orale lichen planus. Het is immers een factor die je wél kunt beïnvloeden en daarmee de klachten zoveel mogelijk beperken.
Een goede mondhygiëne betekent niet alleen twee keer per dag je tanden poetsen en de de interdentale ruimten reinigen met flosdraad of tandenragers. Het betekent ook dat je aandacht schenkt aan de ingrediënten van de mondzorg-producten. Vanwege de gevoeligheid van de mond die gepaard gaat met lichen planus, is het extra belangrijk dat je tandpasta en mondspoelmiddel geen bijtende en agressieve stoffen bevat. Dat lijkt een open deur, maar veel reguliere tandpasta’s en mondwater bevatten chemicaliën die je zelfs niet in een gezonde mond zou moeten nemen. Denk daarbij aan alcohol, chloorhexidine, peroxide of SLS (Sodium Lauryl Sulfate).
Milde tandpasta’s en mondspoelingen
Het ontbreken van irriterende stoffen wil zeker niet zeggen dat milde mondzorg-producten niet effectief kunnen zijn. Integendeel, mondvriendelijke producten respecteren het natuurlijke evenwicht van de mondflora en dat is bij een aandoening als lichen planus een groot voordeel. Daarnaast worden schadelijke bacteriën effectief bestreden, zodat je toch je gebit optimaal beschermt en verzorgt. Milde verzorgingsproducten bevatten vaak ook extra ingrediënten voor het verzachten en hydrateren van de gevoelige weefsels in je mond. Met lichen planus zeker geen overbodige luxe.
Een effectieve maar toch zachte manier om je gebit en mond te verzorgen, is door middel van een actieve zuurstofformule. Deze bestrijdt schadelijke bacteriën, zonder de nuttige om zeep te helpen en zonder irriterende stoffen. Bijvoorbeeld de Toothpaste van The Breath Co. Ook Oxyfresh werkt door middel van actieve zuurstof. Afgezien van de tandpasta is er het neutrale mondwater Oxyfresh Unflavored Mouthwash. Veel mensen met een gevoelige mond waarderen de afwezigheid van een scherpe mint-smaak. OxyFresh heeft ook een intensief verzorgende en verzachtende gel, de Pro Relief Dental Gel. Deze is zeer geschikt als aanvulling op de dagelijkse mondhygiëne in geval van chronische mondklachten.
De allerzachtste en meest verzorgende tandpasta is Red Mandarin Toothpasta van UK Organics. Ook hier is er een bijpassende mondspoeling, de mondolie Red Manderin Mouthwash. Alle ingrediënten zijn puur natuur en veganistisch. De basis wordt gevormd door kokosolie, dat de slijmvliezen verzacht en hydrateert. Bovendien is het een effectieve natuurlijke manier om de schadelijke bacteriën in de mondholte te bestrijden, het gebit te reinigen. De etherische olie van rode mandarijn verfrist en verzorgt. UK Organics gebruikt geen plastic, de producten zijn verpakt in glas. De tandpasta schep je met een bamboe spatel op je tandenborstel.
Bovenstaande producten zijn voorbeelden van kwalitatief goede mondzorg-producten, die geen schadelijke en irriterende bestanddelen bevatten. Een aandoening als lichen planus is al vervelend genoeg. Hoewel ze de oorzaak niet wegnemen, kunnen milde mondzorg-producten in ieder geval de irritaties in je mond zo klein mogelijk houden. Ze verzachten en hydrateren, maar beschermen en verzorgen uiteraard ook je gebit om de vorming van tandplak af te remmen en cariës (gaatjes) te voorkomen.